Peru | Machu Picchu: Dünya gezginlerinin hac yeri

Peru’ya gelen herkesin aklında öncelikle Machu Picchu’yu görmek var. Hatta dünyanın her yerinde birçok insanın ölmeden önce yapılacaklar listesinde de baş sıralarda. And dağlarının içinde saklı kalmış bir mücevheri andıran bu gizemli kent her yıl 1,5 milyon kişi tarafından ziyaret ediliyor.

Machu Picchu’yu bu kadar özel kılan şeylerin başında konumu geliyor. Urubamba Vadisi yamaçlarında 2400 m rakımda bulunan ve etrafı daha yüksek dağlarla çevrili kent buraya adeta gökten düşmüş gibi. Vadinin ılıman iklimi sık ormanlara ve biyoçeşitliliğe izin vermiş. Machu Picchu’ya yukarıdan bakarken antik kalıntıları dağlar, bulutlar, ormanlar, nehir ve lamalarla beraber görüyorsunuz. Bu manzanın ne kadar büyüleyici olduğunu anlatmak zor.

Antik kent

Machu Picchu olarak bildiğimiz antik kent resmen 1911 yılında açığa çıkarılmış. Bölgede bir süredir kazılar yapan ve asıl olarak eski metinlerde “İnkaların kayıp şehri” olarak geçen antik kenti arayan ABD’li tarihçi Hiram Bingham Machu Picchu’yu ilk açığa çıkaran kaşif olarak biliniyor. Ama geniş kabul gören gayriresmi hikayeye göre 1900’lerin başlarında civarda yaşayan bir çiftçi olan Agustin Lizarraga‘nın Machu Picchu kalıntılarını bulup bildirdiği, Hiram Bingham’ın da aradığı kayıp şehir burası olabilir mi diye buraya geldiği ama ne hikmetse kaşiflik sıfatının ona layık görüldüğü şeklinde. (Bu arada aranan kayıp şehir Machu Picchu değilmiş).

İnkalarda yazılı kültürün olmaması ve İspanyol istilasıyla sözlü tarihin yok edilmesinden kaynaklı Machu Picchu hakkında kesin olarak bilinen çok az şey var. Hatta kentin adı bile bilinmiyor. Machu Picchu ismini arkasında bulunan dağdan almış. Alandan çıkarılan eserlere bakılarak kentin İnka imparatoru Pachacutec zamanında inşa edildiği görülmüş (Machu Picchu’dan çıkarılan eserler burada değil, Machu Picchu müzesinde sergileniyor).

Dini amaçla kullanılan çok sayıda yapıdan kaynaklı buranın ibadet ağırlıklı bir kent olduğu belli oluyor. İnkaların doğa ana merkezli dini inançlarına oldukça uygun bir yer, güneş ve ay hareketlerine uygun şekilde yapılmış tapınaklar var. Genel kanı Machu Picchu’nun İnka elitlerinin toplanma ve tören yapmaları için özel bir kent olduğu. Kent aristokratların konakladığı evler, işçilerin evleri, tapınaklar, meydanlar ve tarım teraslarından oluşuyor.

Kent İspanyol istilası sırasında terk edilmiş ve özel konumundan kaynaklı İspanyollar tarafından bulunamamış. Bu durum sayesinde Machu Picchu tüm İnka kalıntıları arasında en iyi korunup günümüze gelebilmiş olanı. Bugün gezilen Machu Picchu’nun %75’i orijinal kentten kalma, ki bu tüm dünyadaki antik kentler arasında en yüksek oranlardan biri.

Antik kentte ilk gözünüze çarpan elbette İnkaların müthiş taş işçiliği oluyor. Dev taşların harç kullanmadan birbirine geçmeli lego tarzında yerleştirilmesi İnka mimarisinin temel özelliği, Machu Picchu da bu mimarinin en iyi örneği.

Antik kentteki önemli yapılar:

• Güneş Tapınağı: Yarım daire şeklindeki duvarıyla Machu Picchu’daki tüm yapılar arasında en dikkat çekicisi olan bu tapınakta ortada bulunan doğal kayanın bir sunak taşı olduğu tahmin ediliyor. Yaz gün dönümü olan 21 Haziran’da güneşin ilk ışıkları tapınağın penceresinden tam olarak bu kayayı aydınlatıyormuş.
• Intiwatana: Ana meydanın batısındaki bu dev kaya başka İnka şehirlerinde de bulunan güneş takvimlerinden biri. İnkaların güneşle ilişkisi malum, bu kaya hem bilimsel hem dini bir anlam taşıyor.
• Üç Pencereli Tapınak: Yine gün doğumuna bakan üç penceresi olan yapı, içerisindeki kazıda bulunan eserlerden kaynaklı tapınak olduğu düşünülüyor.
• Ana Tapınak: Kutsal meydanın ortasında olan bu yapı Machu Picchu’daki en büyük tapınak.
• Su sarnıç ve kanalları: Machu Picchu kentine yağmur suyu toplanarak su sağlanmaktaymış. Suyun toplandığı yerler ve tüm kent içerisine dağıtımını sağlayan kanallar görülebiliyor.
• Tarım terasları: İnkalar denince ilk akla gelen şey tarım terasları. Machu Picchu kentinin dört tarafında teraslanmış alanlarda yetiştirilen ürünlerle 1000 kişiye yakın yerleşik insanın gıdası sağlanıyormuş.

Nasıl gidilir?

Machu Picchu’ya minibüsle, trenle ya da yürüyerek ulaşılabiliyor. Biz 6 günlük yürüyüşle gittik, yeterince zamanı olan herkese de bu yolu tavsiye ederiz.

Machu Picchu antik kentine gitmek için her türlü öncelikle Aguas Calientes kasabasına gitmeniz ve biletinizden önceki gece orada kalmanız gerekiyor. Sabah da Aguas Calientes’ten yürüyerek ya da otobüslerle Machu Picchu girişine gidiyorsunuz. Günübirlik Cusco’dan gelip Machu Picchu’yu gezip döneyim diyorsanız bu da mümkün ama hem gidiş-dönüş yollar çok uzun sürdüğünden hem de Machu Picchu’ya öğleden sonra girmeniz gerekeceğinden pek tercih edilen bir yöntem değil.

Aguas Calientes’e ulaşım için üç yöntem şunlar:

Trenle ulaşım

Machu Picchu’ya ulaşmanın en hızlı, en rahat ve en pahalı yolu Aguas Calientes’e trenle gitmek. Bu arada Aguas Calientes’e tren yolu dışında bir ulaşım yok. Kasabanın içinde bolca otobüs ve özel araç görüp yol yoksa bunlar nasıl geldi diye düşünmeniz çok normal. Bunlar trenle getirilmiş araçlar. Karayolu ulaşımının açılmamasının sebebi ise Peru Rail ve Inca Rail şirketlerinin Peru hükümetiyle olan anlaşması. Aynı sebeple tren biletleri de aşırı pahalı.

Şu istasyonlardan binilip Aguas Calientes’e gidilebiliyor:

• Poroy (Cusco): 3,5 saat
• Urubamba: 2,5 saat
• Ollantaytambo: 2 saat

Poroy (Cusco)’dan Aguas Calientes’e gidiş-dönüş biletler 140-950 $ arasında değişiyor. Tek yön bilet ise en ucuz tarifede 80 $. Peru Rail ve Inca Rail isimli iki şirket var, bunların 4 sınıf biletleri var. En ucuz sınıfta normal tren, pullman koltuklar ve ek bir hizmet yok şeklindeyken en üst sınıfta üstü camlı trende lüks vagonda yemekli ve eğlenceli bir hizmet oluyor.

Bu arada Cusco’dan minibüsle maksimum Hidroelectrica’ya kadar gelinebildiği için buradan Aguas Calientes’e 10 km yürümek istemeyenler de Hidroelectrica-Aguas Calientes arası tren kullanabiliyor, bu da tek yön (yarım saat) 25 $. Dünyadaki km başına en pahalı trenlerden biriymiş.

Otobüsle ulaşım

Cusco’dan Hidroelectrica’ya 213 km’lik bir karayolu var. Bu yolun yarısı oldukça dar ve virajlı olduğundan yol oldukça uzun sürüyor. Otobüs/minibüsle en az 6 saatlik bir yolculuk yapıyorsunuz. Birkaç firma var, fiyatları dönemlere göre değişmekle beraber tek yön 10-15 $ arası oluyor. En ucuz firma Machupicchu Express. Bu arada otobüsler minibüslere göre daha yavaş gidiyor, 7 saat civarı sürüyor.

Cusco merkezden 06:30-08:00 arası, Hidroelectrica’dan 14:00-15:00 arası binilebiliyor. Detaylarla ilgili Cusco’daki seyahat acentelerinden bilgi almak mümkün.

Yürüyerek ulaşım

Bu seçenek tabii ki en güzeli. İnkalar Machu Picchu’ya nasıl ulaşmışlarsa siz de öyle ulaşıyorsunuz: ayaklarınızla. Uzunlu kısalı birçok trekking rotası var. Machu Picchu’nun doğrudan içine giren Inca Trail ya da Aguas Calientes’e varan diğer tüm rotalar için kendi Salkantay Trek deneyimimizi anlattığımız yazımıza bakabilirsiniz:

Peru | Dünyanın en güzel rotalarından Salkantay Yürüyüşü

Nasıl gezilir?

Machu Picchu kentine Inca Trail yoluyla Inti Punku’dan girenler haricinde geri kalan herkes aynı kapıdan giriyor. Ana gişelerde bilet ve pasaportları gösterip girdikten sonra tabelalar ve görevliler tarafından yönlendiriliyorsunuz ve saat yönünde büyük bir dikdörtgen çizdiğiniz bir rota izliyorsunuz. Aşağıdaki haritada koyu mavi renkte görülen en detaylı rota.

Machu Picchu’ya girdikten sonra tarım teraslarının üstünden önce tarihi gözetleme binasının bulunduğu yere çıktık. Burada iki yer fotoğraf noktası olarak işaretlenmiş, zaten kalabalıktan anlıyorsunuz. Machu Picchu’nun klasik kartpostal fotoğrafı bu noktalardan çekiliyor. Bu fotoğraflarda antik kentin tamamıyla beraber arkada Huayna Picchu dağı görülüyor.

Teraslardan indiğimizde antik kentin giriş kapısına geldik. Machu Picchu İnkalar zamanında surlarla çevrili bir kentmiş ve tek giriş yapısı burasıymış. Antik kent içerisinde kapı kapı gezdik. Güneş Tapınağı ve İnka evlerini gördük.

Yolunuz her zaman tek yön gidiş. Geri dönüp şurada bir fotoğraf daha çekeyim deme şansınız yok, görevliler devam etmeniz yönünde uyarıda bulunuyor. İşaretlenmiş yerlere girmek yasak, selfie çubuğu, sigara yasak, hemen bir düdük sesi duyuyorsunuz. Geri dönme şansı olmadığından sindire sindire yavaş yavaş gezmek en iyisi. Machu Picchu’nun günlük ziyaretçi sayısı sınırının sebebi toprağın çökme yapmasıymış ve aynı sebepten antik kentin belirli yerlerinde bekleme yapmanıza da izin verilmiyor.

Devam ettiğimizde bir açıklığa geldik. Kutsal Meydan denen bu yerde ortada Ana Tapınak kalıntıları bulunuyor. Toprak çökmesinin etkileri en çok burada görülüyor. Kutsal Meydanın sonunda birkaç basamakla ayrılan Intiwatana kayası var.

Kutsal Meydan bölgesinden tekrar kentin yerleşim alanları içerisinde dolanmaya devam ettik. Evler, tapınaklar, su kanallarını inceledik İnka mimarisine hayran kaldık.

Machu Picchu antik kentinin bazı kısımlarının hala gün yüzüne çıkmadığı tahmin ediliyor. Fakat şu an ortada olan kısımları bile bütünsel bir şehir izlenimi yaratıyor. Evler ve tapınaklar çatıları haricinde neredeyse orijinal hallerindeki gibiler.

Bu arada genel olarak temizlik, düzen ve restorasyon gibi konularla çok ilgisi olmayan Peru devletinin Machu Picchu’ya gösterdiği özen gerçekten takdire şayan. Antik kentte günlük bakım işleri ince ince yapılıyor, her köşe başında görevliler var, ziyaretçilerin kafasına göre takılmasına izin verilmiyor.

Aşağıdan çıkış kapısına yöneldik. Machu Picchu çıkışında bizi tatlı bir sürpriz bekliyordu. Burada bakılan ve gündüz saatlerinde serbest gezmeye bırakılan lamalar çıkış yolunda sakin sakin otlanıyordu. Lamalar normalde bu kadar evcil hayvanlar değil aslında ama buradakiler insan kalabalığına alışmış olmalı, sevmek istediğinizde bile kaçmıyorlar.

Machu Picchu’yu görmek için en güzel zaman sabah saatleri. Pachamama inancına sahip İnkalar için gündoğumu çok özelmiş, Machu Picchu’daki tüm yapıların konumlanışı buna göre. Bu büyüleyici kenti İnkaların gözüyle görmek için yumuşak sabah ışıklarında bakmak en güzeli.

Bizim antik kent gezimiz 3,5 saat sürmüş. Dönüşte Cusco minibüslerinin kalktığı Hidroelectrica’ya kadar yine yürümemiz gerektiğinden daha fazla vakit geçirme şansımız da yoktu zaten. Ama daha fazla vakit ayırabilen kişilerin klasik Machu Picchu rotasına ekleyebilecekleri iki rota daha var:

• Huayna Picchu: Antik kentin arkasındaki dağa çıkan parkur. Ayrı bir biletle giriliyor. Tamamen İnka basamaklarından oluşan dik bir çıkış yapılıyor. Dağın alt kısmındaki Ay Tapınağı’nı da kapsayan tam tur yaklaşık 3,5 saat sürüyor. Kısa tur 1,5 saat (350 m tırmanış).
• Machu Picchu Dağı: Antik kentin adını aldığı dağa çıkan parkur. Ayrı bir biletle giriliyor. Yine dik İnka basamaklarından oluşan rota gidiş geliş 3 saat sürüyor (650 m tırmanış).

Bu parkurların her ikisi de zorlu ama Machu Picchu’yu farklı ve geniş açılardan görebileceğiniz parkurlar. En azından birisini yapmak isterdik ama minibüsle dönme şansımız olmazdı. Eğer daha geç bir saatte trenle dönebiliyorsanız ya da bir gece daha Aguas Calientes’de kalabiliyorsanız yapabilirsiniz.

Biletler?

Machu Picchu ve diğer parkurların biletlerini en az iki gün önceden almak gerekiyor. Acentelerde Machu Picchu biletleri 45 $, internette ise 60 $’a satılıyor. Yetkili ofislerden alırsanız 152 sol (40 $).

Machu Picchu + Huayna Picchu ya da Machu Picchu + Machu Picchu Dağı parkurları için olan biletler yetkili ofislerde 200’er sol (52 $).

Yani en doğrusu biletleri Cusco’dayken yetkili ofislerden almak. Cusco’daki hazırlıklar için ilgili yazımıza göz atabilirsiniz:

Peru | Cusco: Bütün yollar ona çıkıyor